Klasik dönem Osmanlı tıbbında kırık-çıkıkların yeri ve travmatik bulguların tanınması
DOI:
https://doi.org/10.17986/blm.1747Anahtar Kelimeler:
Kırık- Çıkık- Adli Tıp- Osmanılı DönemÖz
Amaç: Çalışmamızda; Osmanlı dönemi tıp kitaplarının incelenmesi ile kemik kırık ve çıkık türleri, mekanizmaları ve iyileşme süreleri ile ilgili eserlerde yer alan tanımlamaların karşılaştırmalı incelenerek, Tıp Tarihi ve Adli Tıp çalışmalarına katkı sunmak amaçlanmıştır.
Yöntem: Çalışmamıza kaynak olması amacıyla 93 adet Osmanlı döneminde yazılmış tıp kitabı incelenmiştir. İncelenen kitaplardan 2 tanesinde adli tıbbi açıdan önemli olduğu düşünülen kırık çıkıklar ve bunlar ile ilgili bilgilere rastlanmıştır.
Bulgular: Eserlerde yer alan kırıklarla ilgili genel bilgilerden bazıları şu şekildedir; yerinden oynamadığında kemikten ses gelmez, muayene edilirken ağrı olmaz bu durumda kemik kırık değil incinmiştir, çatlamıştır veya biraz yarılmıştır. Kırıklar ağaçtan, taştan, yüksekten, yassı oktan, kılıçtan, toptan, tüfekten, düşmekten, kalkmaktan ve benzer şeylerden meydana gelir. Günümüzde kemik kırıklarının iyileşme sürelerini etkileyen pek çok faktör olduğu bilinse de o dönemki kitaplarda uyluk kemiğinin iyileşme süresi 50 gün olarak verilmiştir. Ayrıca çıkıklarla ilgili ise dirsek çıkığının az kuvvetle olmadığı yerine koymanın zor olduğu belirtilmiş diğer kemik çıkıklarında da adli tıbbi açıdan önemli olabilecek pek çok bilgiye yer verilmiştir.
Tartışma ve Sonuç: Bu konular incelendiğinde Osmanlı tıp kitaplarında kırık çıkıklar hakkında pek çok bilgiye sahip olduklarını görüyoruz. Bu bilgiler bize Osmanlı Klasik dönemindeki hekimin bilgisi ve davranışı hakkında bilgi vermektedir.
İndirmeler
Referanslar
Dokgöz H, Koçak U. Adli Bilimler. İçinde: Adli Tıp ve Adli Bilimler. 1. bs Ankara: Akademisyen Kitabevi; 2019. s. 1-29. https://doi.org/10.37609/akya.1 DOI: https://doi.org/10.37609/akya.1
Mandacı Uncu E. Eski Mezopotamya’da Tıp. History Studies International Journal of History. 2013;5(5):107-18. https://doi.org/10.9737/historyS1034 DOI: https://doi.org/10.9737/historyS1034
Kılıç Y, Erdem F. Eski Mezopotamya Hukûku’nda Meslekî Suçlara Verilen Cezalar. Akademik Tarih Ve Düşünce Dergisi. 2015;2(7):1-30.
Tosun M. Hammurabi’nin Toprak Kanunları. Ankara Üniversitesi Dil Ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi. 1963;21(3-4):127-41.
Bilgiç E. Eski Mezopotamya Kavimlerinde Kanun Anlayışı ve An’anesi. Ankara Üniversitesi Dil Ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi. 01 Ocak 1963;21(3-4):103-19. DOI: https://doi.org/10.1501/Dtcfder_0000000497
Masalcı Şahin G. Hitit Yasalarında Kadının Yeri. Bartın Üniversitesi Çeşm-i Cihan Tarih Kültür Ve Sanat Araştırmaları E-Dergisi. 2017;4(2):134-43. https://doi.org/10.30804/cesmicihan.359630 DOI: https://doi.org/10.30804/cesmicihan.359630
Savaş A. Hitit, Roma, İslam ve Yahudi Hukukları Üzerine Mukayeseli Bir Çalışma. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi. 2011;(18):243-74.
Ayışın S. Osmanlı Devleti’nde Bilirkişilik (İstanbul Örneği) [Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul, İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Adli Tıp ve Adli Bilimler Enstitüsü; 2019. Erişim adresi: https://nek.istanbul.edu.tr/ekos/TEZ/61203.pdf
Sarban S, Aksoy S, Uzel I, Işikan UE, Atik S. Orthopaedic techniques of Sabuncuoğlu in the 15th century Ottoman period. Clinical Orthopaedics and Related Research.2005; 439:253-9. https://doi.org/10.1097/01.blo.0000180894.12451.30 DOI: https://doi.org/10.1097/01.blo.0000180894.12451.30
Gürlek M. Alâ’im-i Cerrahin, Cerrâh-nâme İbrahim bin Abdullah. 1. bs. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı; 2016. 1066 s.
Keskinbora HK, İnce. Ebü’l-Kâsım ez-Zehrâvî ile Şerefeddin Sabuncuoğlu’nun Eserlerinin Benzerliği Var mı? İstanbul University Press; 2021. s. 283-95. https://doi.org/10.26650/PB/AA08.2023.002.022 DOI: https://doi.org/10.26650/PB/AA08.2023.002.022
Sabuncuoğlu Ş. Cerrahiyetü’l- Haniyye. 2. bs. Ankara: Türk Tarih Kurumu; 2020. 495 s.
Özkaya H. Arap Harfli Türkçe Tıp Yazmaları Çalışmalarında Derleme Sözlüğü’nden Faydalanmak. RumeliDE Dil Ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi. 2018;(Özel Sayı 4):179-91. https://doi.org/10.29000/rumelide.454262 DOI: https://doi.org/10.29000/rumelide.454262
Tanrıkulu S, Gönen E. Kırık iyileşmesi. Türk Ortopedi ve Travmatoloji Birliği Derneği Derg. 2017;16(6):455-75. https://doi.org/10.14292/totbid.dergisi.2017.62 DOI: https://doi.org/10.14292/totbid.dergisi.2017.62
Kılıçoğlu SS. Mikroskobi Düzeyinde Kırık İyileşmesi. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası. 2002;55(2):143-50. DOI: https://doi.org/10.1501/Tipfak_0000000021
Sermet Koç, Can M. Birinci Basamakta Adli Tıp. İstanbul: İstanbul Tabip Odası; 2010. 286 s.
Ataç A, İnce F. Milli Kütüphane’de Bulunan Eski Harfli Türkçe Tıp Kitapları. Akademisyen Kitabevi; 2022. 263 s. https://doi.org/10.37609/akya.1585
İndir
Yayınlanmış
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Zehra Aslan Aydoğdu- Ayten Altıntaş
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
Dergimiz ve bu internet sitesinin tüm içeriği Creative Commons Attribution (CC-BY) lisansının şartları ile ruhsatlandırılmıştır. Creative Commons Attribution Lisansı, kullanıcıların bir makaleyi kopyalamasına, dağıtmasına ve nakletmesine, makaleyi uyarlamasına ve makalenin ticari olarak kullanılmasına imkan tanımaktadır. CC BY lisansı, yazarına uygun şekilde atfedildiği sürece açık erişimli bir makalenin ticari ve ticari olmayan mahiyette kullanılmasına izin vermektedir.
